Orta Doğu’da dozu her geçen gün biraz daha artan tansiyon, ABD, Rusya, Çin üzere ülkelerin askeri atılımları ile farklı bir boyut kazanıyor. Bölgeye hava savunma sistemi çalışanı ile birlikte Patriot ve THAAD sistemlerini gönderdiğini duyuran ABD’nin THAAD sistemi ile savunma gücünü desteklemesi aslında tansiyonun boyutunu ortaya koymak ismine da son derece kritik.
Balistik füzelerin imha edilmesi niyetiyle geliştirilen THAAD sistemi, 200km’nin üzerinde menzile sahip. 150km irtifada balistik füzeleri imha edebiliyor. Aslında bu da bir manada bölgedeki İran, Rusya, Çin üzere ülkelerin muhtemel nükleer taarruz tehditlerine karşı elinizi görüyorum atılımı olarak da düşünülebilir. Böylesi bir atağın telaffuzdan çıkıp harekete dönüşmesi bile tansiyonun dozunu ziyadesiyle üst çekiyor.
Orta Doğu’dan çıkan tehditle geliştirildi
THAAD füze sistemi aslında Körfez Savaşı periyodunda Irak tehditi sonrasında geliştirilmiş bir sistem. Irak’ın sahip olduğu ve faal bir halde kullandığı Scud füze akınları sonrasında ABD bu çeşit balistik sistemleri yok edebilecek bir sistem arayışına girmişti. Proje başlangıçta bir ordu projesiyken vakit içinde paydaşları büyüdü ve 1992 yılında Lockheed firması ana yüklenici olarak belirlendi.
1995 ve 1999 yılları ortasını kapsayan devirde başarısızlıklarla sonuçlanan testlerin akabinde sistem 2 Ağustos 1999 yılında termosfer katmanında 147km irtifada bir gayesi vurarak seri üretim basamağına geçti. Her biri 8 füze ile donatılmış halde, 6 Launcher bulunan yapının tüm taktik istasyonlar ve radar sistemleri ile ABD tarafından belirlenmiş satış fiyatı 800 milyon doların üzerinde. ABD’nin yeni sevkiyatta İsrail’e birkaç batarya konuşlandırdığı söyleniyor.
Türkiye’de THAAD radarı konuşlu
ABD makamlarınca aktarılan resmi bilgilere nazaran 2012 yılında Malatya’da bulunan Kürecik Hava Üssü’ne THAAD radarları yerleştirilmiş. AN/TPY-2 radarları, 4700km menzile sahip. Patriot ve THAAD sistemlerine uzun menzilli olarak ve yüksek irtifada bilgi sağlayabiliyor.
THAAD bataryaları hangi ülkelerde var?
İsrail’e Mart 2019’da sevk edilen THAAD batarya sistemi Negev Çölü’ne yerleştirilecekti fakat aktüel senaryoda ne olduğuna dair bir bilgi yok. İsrail dışındaysa bölgede Birleşik Arap Emirlikleri 2 adet THAAD bataryasına sahip. Hatta 2022’de sistemin birinci gerçek müdahalesini yaptığı duyurulmuştu. Suudi Arabistan ise 15 milyar dolarlık mutabakat ile 2017’de 360 füzenin ve radar sistemlerinin de yer aldığı bir satın alım yapmıştı.
Bunun dışında Kuzey Kore tehdidine karşılık ABD, Güney Kore’ye de THAAD sisteminin satışına onay verdi. Hatta bu durum Çin ile Güney Kore ortasında da bir çeşit tansiyona neden olmuştu. Romanya da Rusya tehdidi ile bataryaların yerleştirildiği ülkelerden fakat bu sisteme Romanya yalnızca konut sahipliği yapıyor. Üzerinde rastgele bir tesiri kelam konusu değil. Bunun dışında THAAD füzelerinin yerleştirilmesi konuşlan çok ülke var lakin yeni olarak bilinen resmi bir yerleşim kelam konusu değil.
Böylesine kıymetli bir sistemi Orta Doğu’da artan bu tansiyona karşılık daha çok kendi üs bölgelerini, sistemlerini ve çalışanını müdafaa amacıyla göndermiş üzere bir hal sergileyen ABD’nin aslında THAAD bataryalarını konumlandıracağı pozisyonlar da sürecin seyri ismine çok değerli. 400km’lik bir çapta operasyon yapacak sistemlerin kaç batarya geldiği yahut destek yapılıp yapılmayacağı bölgedeki tansiyonun düzeyini da anlamamızı sağlayacak.
Bunun yanı sıra tahminen İran’ın nükleer füze yetkinliğine dair bilmediğimiz fakat ABD istihbaratınca elde edilmiş telaş duyulası bir durum da mevcut olabilir. Arap Baharı sonrasında Suudi Arabistan başta olmak üzere Arap coğrafyasının koruyusu imajına bürünmeye çalışan ABD’nin bu durumu kullanarak İsrail ve Suudi Arabistan’ı denklemin birebir tarafına çekme teşebbüsü de bölgedeki istikrarları Batı’nın ve ABD’nin istediği biçimde İsrail lehine güçlü bir halde kalıcı olarak bozmuş olacaktır.