Yeni yasa ile yüz tanıma emelli bilgi tabanı oluşturan sistemler de dahil olmak üzere insan haklarını tehdit eden yapay zeka uygulamaları yasaklanıyor.
Avrupa Birliği (AB) Komitesi, Avrupa Parlamentosu ve üye ülkelerin daha evvel üzerinde uzlaşmaya vardığı düzenleme, Çarşamba günü parlamento genel şurasında ele alındı.
Avrupa Yapay Zeka Yasası, 46’ya karşı 523 üyenin oyuyla kabul edildi.
Yeni yasa, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasından 21 gün sonra etaplı olarak yürürlüğe girecek.
Dünyada genel emelli yapay zeka kullanımına ait tedbirler içeren birinci düzenleme olan yasa, bilhassa güvenlik güçleri tarafından biyometrik tanımlama sistemlerinin kullanımı konusunda sınırlamalar getiriyor.
Düzenleme, hassas özelliklere dayalı biyometrik sınıflandırma sistemleri ve yüz tanıma veritabanları oluşturmak için internetten yahut güvenlik kamerası imgelerinin saklanması da dahil olmak üzere, vatandaşların haklarını tehdit eden belli yapay zeka uygulamalarını yasaklıyor.
Yasa ile iş yeri, okullar ve başka toplumsal alanlarda kullanıcının güvenlik açıklarını manipüle etmek yahut istismar etmek için kullanılan toplumsal puanlama ve yapay zeka uygulamaları da yasaklanıyor.
Biyometrik tanımlama sistemlerinin güvenlik güçleri tarafından kullanılması, fakat terör saldırısı yahut kayıp üzere olağan dışı durumlarda ve isimli makamların müsaadesiyle mümkün olacak.
Yeni yasa, su, güç, yargı, güvenlik, sıhhat ve biyometri üzere yaşamsal kıymete sahip alanları yönetmek için kullanılan yapay zeka sistemleri için de düzenlemeler içeriyor.
Sağlık, güvenlik, temel haklar, etraf, demokrasi ve hukukun üstünlüğüne yönelik değerli potansiyel ziyanların önüne geçilmesi için bu alanlarda kullanılacak yapay zeka uygulamalarına detaylı dokümanlar, net kullanıcı bilgileri, insan nezareti üzere katı şartlar getiriliyor.
Yasa kapsamında, “deepfake” ismi verilen, yapay yahut değiştirilmiş görsellerin, ses yahut görüntü içeriklerinin açıkça belirtilmesi de zarurî olacak.
Avrupa Yapay Zeka Yasası, AB vatandaşlarının, yapay zeka sistemleri hakkında şikayette bulunma ve haklarını etkileyen yüksek riskli yapay zeka sistemlerine dayalı kararlar hakkında bilgi edinmelerine de imkan sağlayacak.
Avrupa Parlamentosu İç Pazar Komitesi eş raportörü Brando Benifei, riskleri azaltmak, fırsatlar yaratmak, ayrımcılıkla gayret etmek ve şeffaflık getirmek için yapay zeka konusunda dünyanın birinci bağlayıcı yasasının hayata geçirildiğini söyledi.
İtalyan parlamenter, yasa sayesinde kabul edilemez yapay zeka uygulamalarının Avrupa’da yasaklanacağını ve vatandaşların haklarının korunacağını vurguladı.
Parlamento Sivil Özgürlükler Komitesi eş raportörü Dragos Tudorache de, “AB emeline ulaştı. Yapay zeka kavramını toplumlarımızın temelini oluşturan temel bedellere bağladık” dedi.
Avrupa Yapay Zeka Yasası, AB Komisyonu’nun onayının akabinde resmi gazetede yayımlanacak.
Yasa, Mayıs ayından itibaren, 2 yıl içinde kademeli olarak bütün birlik genelinde yürürlüğe girecek.
Kabul edilemez yapay zeka sistemlerine yönelik yasaklar 6 ay sonra, ChatGPT ve Midjourney üzere üretken yapay zeka sistemlerine ait kurallar da önümüzdeki yıl uygulamaya konacak.
Yasaya ait son kurallar da, yapay zeka uygulamalarının ön yargılı ya da ayrımcı olup olmadığı konusundaki insan hakları testlerinin akabinde Mayıs 2026’da yürürlüğe girmiş olacak.
Yasada belirtilen kuralları ihlal eden şirketler, toplam cirolarının yüzde 7’si oranında para cezasına çarptırılabilecek.
