Bilim beşerlerine nazaran, insanın birinci ataları 800.000 ila 900.000 yıl evvel ciddi bir evrimsel darboğazda yok olmanın eşiğine geldi. Bilim insanları tarafından 3.000’den fazla insanın genomlarında yapılan bir tahlil, toplam nüfusunun yaklaşık 117.000 yıl boyunca yaklaşık 1.280 üreyen bireye düştüğünü gösteriyor. Bilim insanlarının, cet soyunun yok oluşun eşiğine gelmesinin ardındaki neden hakkında da fikirleri bulunuyor. Yok oluşun eşiğine gelinmiş olabilir
Roma Sapienza Üniversitesi‘nden antropolog ve araştırmanın kıdemli muharrirlerinden Prof Giorgio Manzi, “Çalışmamızda ortaya çıkan sayılar, şu anda yok olma riski altında olan çeşitlerin sayılarına karşılık geliyor” dedi. Bununla birlikte Manzi ve meslektaşları, darboğazın varoluşsal baskılarının, kimilerinin çağdaş beşerler ile kuzenlerimiz Neandertaller ve Denisovalıların ortak atası olduğuna inandığı yeni bir çeşidin, Homo heidelbergensis’in ortaya çıkışını tetiklemiş olabileceğine inanıyor. Bugünkü beşerler, yani Homo sapiens’lerin ise yaklaşık 300.000 yıl evvel ortaya çıktığı düşünülüyor.
Araştırma sonucunda ortaya konan bu katastrofik nüfus çöküşün Afrika ve Avrasya’da olası uzun bir kuraklık devriyle birebir vakte denk geldiği görülüyor. Bu devirde global iklimde buzullaşmaların uzun periyodik olaylara dönüştüğü ve deniz yüzeyi sıcaklıklarında azalmanın meydana geldiği düşünülüyor. Yani bahsedilen devirde çok şiddetli bir iklim değişikliği yahut kuralları kelam konusu olabilir.
Çalışmanın ardındaki grup, bahsettikleri vakit aralığının tıpkı vakitte fosil kayıtlarında nispeten boş bir periyoda denk geldiğini söyledi. Manzi, “Yaklaşık 900.000 ila 600.000 yıl evvel, Afrika’daki fosil kayıtlarının çok az olduğunu, hatta neredeyse hiç olmadığını biliyoruz, halbuki hem öncesinde hem de sonrasında daha fazla sayıda fosil ispatımız var. Birebir şey Avrasya için de söylenebilir: örneğin, Avrupa’da yaklaşık 800.000 yıl evvel Homo antecessor olarak bilinen bir çeşit var ve akabinde yaklaşık 200.000 yıl boyunca hiçbir şey yok.”
Ancak bazı bilim insanları ise bu kadar kesin konuşmuyor. Londra’daki Tabiat Tarihi Müzesi’nde insan kökenleri lideri Prof Chris Stringer’a nazaran birinci insanların fosil kayıtlarında global bir “boşluk” olduğuna dair ikna edici ispatlar bulunmuyor. Hatta darboğaza neden olan şeyin daha yerel bir olgu olma ihtimalinin olması da muhtemel.
Araştırmanın detayları
Science mecmuasında yayınlanan makalede, 10 Afrikalı ve 40 Afrikalı olmayan popülasyondan bugün hayatta olan 3.154 kişinin genomik dizileri analiz edildi. Bir popülasyondaki genlerin farklı versiyonlarına bakarak, belli genlerin birinci ne vakit ortaya çıktığını kabaca tarihlemek mümkündür – ortadan ne kadar çok vakit geçerse, bir genin farklı varyantlarının ortaya çıkma talihi o kadar artar. Genlerin vakit içinde ortaya çıkma sıklığını kestirim ederek, bilim insanları atasal popülasyonların vakit içinde nasıl büyüyüp küçüldüğüne dair fikir edinebilirler. Analiz, tüm Afrika popülasyonlarında darboğaz için delil buldu, lakin Afrikalı olmayan 40 popülasyonda olayın yalnızca zayıf bir sinyali tespit edildi. Zamanlama kabaca, Neandertaller ve bir öteki eski insan çeşidi olan Denisovalılarla son ortak ceddin Dünya’da dolaştığına inanılan vakte denk geliyor. Bilim insanları artık bu eski kuzenlerden alınan genetik örneklerin birebir darboğazın delillerini paylaşıp paylaşmadığına bakmak istiyor; bu da cinslerin ne vakit, nerede ve neden ayrıştığına dair yeni bilgiler verebilir.
