Mars‘taki bir gün, Dünya’daki bir günden yaklaşık 37 dakika daha uzun ancak görünüşe nazaran her iki gezegen de bu farkı düzeltmek için çabalıyor. NASA‘nın InSight keşif aracından elde edilen bilgiler Mars günlerinin giderek kısaldığını ortaya koydu. Bilim insanlarıysa Mars’taki günlerin neden kısaldığından tam olarak emin değil.
Mars’ta günler kısalıyor
Mars gezegeninin derin iç kısımlarını incelemek için tasarlanmış robotik bir iniş aracı olan InSight, 2018’den beri güneş panelleri tozla kaplanıp Aralık 2022’de çalışamaz hale gelene kadar çalışmalarına devam etti. InSight’ın asıl gayesi Kızıl Gezegen’in içini incelemekti, fakat Mars’ın dönüşünü ölçmeye yardımcı olabilecek bir çift radyo antenine de konut sahipliği yapıyordu.
Bu antenler NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı (Deep Space Network) ile kurmak için tasarlanmıştı. Dünya’ya daima olarak gönderilen radyo dalgalarının uzaması ve kısalması sayesinde ise Mars’ın davranışları ölçülebilecekti. Buna Doppler tesiri diyoruz. Dopler tesirini aslında her gün deneyimliyoruz: Bir ambulansın uzaklaştıkça sesinin daha pes, yakınlaştıkça daha tiz hale gelmesi örnek olarak verilebilir.
Devam edecek olursa, bilim insanları InSight’ın 900 Mars günü boyunca topladığı bilgileri inceleyerek güneş rüzgârı ve Dünya atmosferindeki nem üzere öteki faktörleri hesaba katarak düzeltmeler yaptı. Bu sayede bilim insanları, büsbütün Mars’ın dönüş suratındaki değişikliklere atfedilebilecek varyasyonları araştırabildiler. Düzeltmelere karşın elbette süreç kolay değil çünkü Mars’ın bir yıl boyunca yapmış olduğu birkaç on santimetrelik değişimlerin tespit edilmesi hedefleniyordu.
Birikmiş dataların incelenmesi sonucunda ise Mars’ın dönüşünün yıllık bazda çok küçük bir ölçüde da olsa hızlandığı tespit edildi: 4 milisaniye veya 0,004 saniye. NASA’ya nazaran bu da Mars’ın 24,6 saatlik gününü her yıl milisaniyenin birkaç kesri kadar kısaltıyor.
Gezegenin tam olarak neden hızlandığı şimdilik bilinmiyor. Ay’ımız Dünya’nın dönüş suratında değerli bir rol oynuyor ve aslında günlerimizi biraz daha uzatıyor. Lakin Mars’ın iki uydusu çok daha küçük ve bu türlü bir tesirlerinin olduğu düşünülmüyor. Bilim insanları bunun yerine, kutuplarda biriken buzların kütle değişiminden ya da buzullarla kaplandıktan sonra yine ortaya çıkan kara modüllerinden kaynaklanabileceğini öne sürüyorlar. Aşağıdaki görüntüden değişen dönüş suratını ölçmek için kullanılan tekniği izleyebilirsiniz.
