ABD yaptırımlarının Huawei’yi neredeyse etkisiz hale getirmesinin üzerinden beş yıldan az bir mühlet geçtikten sonra Çinli teknoloji devi, önümüzdeki on yıllar boyunca dünya iktisadını şekillendirmeye hazırlanan yarı iletkenler savaşında Çin’in en kıymetli silahı haline geldi. Bloomberg’in yeni raporuna nazaran Huawei’nin Çin’in çip sanayisindeki rolü daha evvel bildirilenlerin çok ötesinde bulunuyor. Tüm bilgileri ayrıntılı bir formda yazının devamında okuyabilirsiniz. Huawei mucizesi
Huawei’ye yönelik yaptırım ve ambargolardan hayatta kalabilecek şirket sayısı bir elin parmağını geçmez. Lakin Huawei, güç olanı başararak güçlü bir geri dönüş sinyali veriyor. Firma, çip üreticileri için en değerli müşteri ve ülkenin önde gelen çip dizayncısı olmasının yanı sıra, çip tedarik zincirinin stratejik alanlarında daha küçük şirketlere giderek daha fazla mühendislik uzmanlığı ve finansal takviye sağlıyor.
Öte yandan şirkete yönelik devlet takviyesi de daha evvel eşi gibisi görülmemiş düzeylere ulaştı. Yayınlanan yeni bir raporda Huawei’nin kendi kendine kâfi bir çip ağı kurmasına yardımcı olmaya odaklanan ve Shenzhen kent idaresi yatırım fonu tarafından desteklenen bir teşebbüs ağından bahsediliyor. Bu kümede optik uzmanları, çip ekipmanı geliştiricileri ve kimyasal üreticiler yer alıyor. Bu takviye, Huawei’ye sağlanan 30 milyar dolarlık devlet dayanağından bağımsız. Pekin merkezli danışmanlık şirketi Trivium China’nın ortaklarından Kendra Schaefer, Huawei’nin Çin için merkezde konumlandığını ve ABD’nin ihracat denetimlerinin devlet ile endüstriyi daha evvel görülmemiş bir halde bir ortaya getirdiğini belirtiyor.
Huawei ise hükümetin kendisine yarı iletken teknolojileri geliştirmesi için takviye verdiği savlarını yalanladı. Huawei yaptığı açıklamada, “Bu büsbütün spekülasyon ve internetteki bilgilere dayanan bir varsayımdır” dedi.
Ren Zhengfei
Huawei’nin yıkılmamasının gerisinde aslında bir isim var: Ren Zhengfei. Şirketin kurucusu olan Ren, on yıldan uzun bir mühlet evvel, işlerin büyümeye başladığı bir devirde, mühendislere, şirkete yönelik ölümcül bir tehdidi bertaraf etmenin tek yolunun yarı iletken araştırmalarına yatırım yapmaya devam etmek olduğunu söylüyordu.
Ren, 2019’da ABD’nin kara listeye alınmasından sonraki hayatta kalma mücadelesinde, devre kartlarını ve yazılımlarını Amerikan teknolojisi olmadan çalışabilecek formda tekrar tasarlama yarışında 10.000 kadar geliştiriciyi 24 saatlik vardiyalara taşıdı. En ağır vakitlerde, birtakım işçi günlerce Shenzhen yerleşkesinden dışarı adım atmadı, hazır erişte yiyerek ve sandalyelerde uyuyarak yaşadı.
Bu topyekûn uğraş şirketin ayakta kalmasını sağladı. Bu sıralarda Çin devleti de dayanağını artırmaya başladı ve bugünkü “simbiyotik” ilişki ortaya çıktı.
Mata 60 Pro’nun önemi
Bu münasebetin en net göstergesi herhalde ağustos ayında Mate 60 Pro akıllı telefonun piyasaya sürülmesi. Hatta o denli ki, telefonun piyasaya sürülmesi ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo’nun Çin ziyaretiyle tıpkı vakte denk getirildi. Bu tesadüf de olabilir fakat Huawei, Mate 60 Pro’yu piyasaya sürerken hiçbir basın kaynağına evvelce haber vermedi, hatta bir aktiflik yahut tanıtım da yapmadı. Mata 60 Pro’nun değeri ülkedeki Semiconductor Manufacturing International Corp. (SMIC) firmasının 7 nanometre sürecinde ürettiği Kirin 9000s işlemcisi başta olmak üzere içerdiği yüksek orandaki gelişmiş Çin malı bileşenlerdi. Huawei ve Çin’in yarı iletken başarısı ABD içinde Çin’in teknolojik ilerlemesini yavaşlatma gayretlerinin yetersiz kalıp kalmadığı konusunda tartışmalara yol açtı.
ABD’deki kaygı, Huawei’nin akıllı telefonlarına güç veren gelişmiş yarı iletkenlerin, yapay zeka denetimli dronlar yahut kod kırma ve gözetleme için üstün bilgisayarlar üzere askeri uygulamalar için de kullanılabileceği istikametinde.
Shenzhen merkezli yatırım fonu ve SiCarrier
Huawei’ye yardımcı olan devlet işletmeleri ağının merkezinde, Huawei’nin merkezinin bulunduğu Shenzhen belediye idaresi tarafından işletilen bir yatırım fonu yer alıyor. Shenzhen Major Industry Investment Group Co., Huawei’nin çip üretimine dayanak sağlayan bir yatırım fonu olarak ortaya çıkıyor. 2019’da devlet sermayesi ile kurulan bu fon, bilhassa Çin’in çip gayretlerini hızlandırmak ve Huawei’yi desteklemek emeliyle vazife yaptığı belirtiliyor.
Bu fon, Huawei’nin tedarik zincirindeki bir dizi şirkete yatırım yapmış durumda. Bu şirketler ortasında öne çıkan SiCarrier Technology Ltd., Huawei ile simbiyotik bir bağlantı içinde çalışarak çip üretimine değerli katkılarda bulunuyor. SiCarrier, bilhassa Huawei’nin 2012 Labs (Bu ismi Ren Zhengfei seçti, 2012 isimli sinemadan esinlendi.)olarak bilinen dahili araştırma koluyla yakın bir bağ içinde bulunuyor.
SiCarrier, Huawei’nin projeleri için seçkin mühendisleri istihdam ediyor ve patent transferleri yoluyla Huawei’den çeşitli teknolojileri devralıyor. Lakin Huawei, SiCarrier ile derin bir iştirakinin olmadığını ve çip teknolojileri konusundaki işbirliğini reddediyor. Ancak Çin Ulusal Fikri Mülkiyet İdaresi‘nin yayınladığı patent transfer bilgilerine nazaran, Huawei’nin SiCarrier’a çip teknolojileri ile birlikte elektronik makineler ve bilgi merkezi dizaynları için ses geçirmez teknolojiler de dahil olmak üzere çeşitli patentleri devrettiği görülüyor.
Çin Bilimler Akademisi’ne bağlı bir sanayi parkında ofisi bulunan SiCarrier, tıpkı vakitte Shenzhen’in doğu banliyölerindeki bir sanayi parkında altı katlı bir binada faaliyet gösteriyor. Burada, yarı iletken üretim ekipmanı için çeşitli bileşenler üretildiği belirtiliyor. SiCarrier’ın Huawei için yalnızca bir üretici olmadığı, birebir vakitte Huawei ile tedarik zincirinin başka bileşenleri ortasında bir temas noktası olduğu söz ediliyor. Örneğin, SiCarrier, optik makine üreticisi Zetop Technologies Co. şirketinin en büyük hissedarı pozisyonunda. Zetop Technologies, mikroçip üretiminde kritik bir rol oynayan silikon levhaya bağlı transistör katmanları üretiyor.
SiCarrier’ın bu bağlantısı, bilhassa litografi sürecinde kritik bir ehemmiyete sahip. Bu alandaki önder firma olan Hollandalı ASML Holding NV’nin çok ultraviyole litografi (EUV) donanımında monopol sahibi olması, Çin’in çip üretiminde zorluklar yaşamasına neden oluyor. Huawei’nin ASML’den alamadığı makinelerle ilgili meseleleri çözmek için, şirketin kara listeye alınmasının akabinde eski ASML çalışanlarını işe aldığı belirtiliyor. Bu çalışanlar, çip üretimi için gerekli ekipmanların geliştirilmesine yönelik çalışmalara katkıda bulunuyor. SiCarrier’ın Huawei ile olan derin alakası, Çin’in çip teknolojilerindeki ilerlemesini gösteriyor, bilhassa Mate 60 akıllı telefonun piyasaya sürülmesi bu gayretin bir sonucu olarak görülüyor. Huawei teknik ayrıntıları hiçbir vakit açıklamadı lakin, Kirin 9000s’in SMIC’in gelişmiş 7 nanometre işlemcisinden güç aldığı tespit edildi. Bu da Çin’in mevcut en ileri teknolojinin yaklaşık beş yıl gerisinde olduğunu gösteriyor.
Analistler Çin’in çip yarışına milyarlar akıtmaya devam etmesini bekliyor, zira geride kalmanın sonuçları yapay zeka üzere süratle büyüyen alanlardaki gayeleri için yıkıcı olabilir.
