Bilim insanları memelilerin klâsik klonlama metotlarını değiştirerek üçüncü yaş gününü geride bırakan sağlıklı bir rhesus maymunu elde etti. Bu, çeşidin birinci başarılı klonlama süreci ve primatların genetik mühendisliğinin sıkıntı olduğu düşünüldüğünde araştırmacılar için büyük bir olay.
Somatik hücre nükleer transferi (SCNT) olarak bilinen ‘geleneksel‘ klonlamada yapılan değişiklik, embriyonik gelişimin birinci kademelerinde küçük bir numara içeriyor. Klasik olarak, klonlanmış DNA içeren yumurta bir taşıyıcı annenin rahmine yerleştirildiğinde, plasentanın nasıl geliştiğiyle ilgili meseleler ortaya çıkıyor ve bu da yüksek oranda başarısızlıkla sonuçlanıyor. Lakin Çin Bilimler Akademisi’nden (CAS) araştırmacılar, klonlanmış embriyonun plasenta oluşturan trofoblast katmanını, in-vitro fertilizasyonla üretilen bir embriyodan elde edilen daha sağlıklı bir tabaka ile değiştirdi.
Yaşam mühleti bakımından rekor
Bilim insanları ReTro adı verilen erkek rhesus makakının (Macaca mulatta) şimdiye kadarki başarılı ömrünü klonlamada ileriye yanlışsız atılmış büyük bir adım olarak kutlarken, plasental kusurlar ‘geleneksel’ klonlamanın başına bela olan pek çok meseleden yalnızca biri. Bir beden hücresinin çekirdeğinin çekirdeksiz bir yumurta hücresine yerleştirildiği bu süreç, yaygın biyolojik zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Öte yandan takım şimdiye kadar 113 rhesus maymunu embriyosu klonladı, lakin bunlardan sadece 11’i yedi taşıyıcı anneye yerleştirilmek üzere uygun bulundu ve iki gebelikle sonuçlandı. Bunlardan ReTro tek canlı doğumdu; öbür taşıyıcı anne gebeliğin 106. gününde ikizlerini kaybetti.
Bilim insanları, ilaç aktifliği ve güvenlik testlerindeki değişkenliği ortadan kaldırmak için genetik olarak özdeş hayvanların klonlanmasının pahalı olduğuna inanıyor. Rhesus maymunları genomlarının yaklaşık %93’ünü beşerlerle paylaşıyor ve bu nedenle tıbbi araştırmalar için bunlar en uygun primatlar. Bununla birlikte, bilim insanlarının hayvanları denklemden çıkarmanın yollarını bulmak yerine, potansiyel ilaçları test etmek için laboratuarlarda kalmak üzere beşere yakın organizmaların klonlanıp klonlanmaması gerektiği de dahil olmak üzere etik sorular da mevcut. Koyun Dolly’nin SCNT ile klonlanmasından bu yana neredeyse 30 yıl geçti ve bu süreç domuz, köpek, fare, sığır, tavşan ve primatların biyolojik kopyalarını yapmak için kullanıldı. Fakat dediğimiz üzere SCNT doğumlarda hayatta kalma mühleti çoklukla kısa oluyor. Çin araştırmacılar ise “Bu strateji, bilhassa erken embriyonik gelişim ve yerleştirmede çok değerli bir rol oynayan trofektoderm ile ilgili meseleleri ele alarak muvaffakiyet oranlarını artırmak için büyük umut vaat ediyor” diyor.
