Küresel elektrik ihtiyacının üçte biri yenilenebilir enerjiyle karşılandı

Yenilenebilir güç kaynaklarındaki global geçiş artamaya devam ediyor. Bağımsız güç kuruluşu Ember tarafından yayınlanan son Küresel Electricity Review 2024 raporuna nazaran yenilenebilir kaynaklar, elektrik üretiminde rekor oranlara ulaşmış durumda. Hatta dünyanın güce en aç bölgelerinden kimilerinde emisyonları kıymetli ölçüde düşürdükleri de görülüyor.

Yenilenebilir birinci kere yüzde 30’a ulaştı

Ember tarafından yayınlanan rapora nazaran 2023 yılında üretilen elektriğin üçte birinden fazlası yenilenebilir güç kaynakları tarafından oluşturuldu. Rapor, güneş ve rüzgar kaynaklarının sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 10’luk büyüme oranları gördüğünü gösteriyor. Buna karşılık, fosil kaynaklar elektrik üretiminde yalnızca yüzde 0,8’lik bir artış yaşadı.

Rapor, elektrik üretiminde yenilenebilir kaynakların 2000 yılında global pazarın yalnızca yüzde 19’unu oluştururken, bugün yüzde 30’unu aştığının altını çiziyor. Bununla birlikte, hidroelektrik kaynakları 2023’te son beş yılın en düşük düzeyine inerken, kömür ve öteki fosil yakıt kaynakları bunu telafi ederek sera gazı emisyonlarının daha da azalmasını engellemiş durumda.

Öte yandan Çin, 2023’te bu sonuca esas katkı sağlayan ülke oldu ve global seviyede ek güneşten elektrik üretiminin yüzde 51’ini, rüzgardan yeni elektrik üretiminin yüzde 60’ını karşıladı. Nükleer ile birlikte 2023 yılında dünya, elektriğinin neredeyse yüzde 40’ını düşük karbonlu kaynaklardan üretti. Bunun sonucunda global elektrik üretiminin CO2 yoğunluğu, yine rekor düzeyde düşerek 2007’deki tepe kıymetinden yüzde 12 daha düşük bir noktaya ulaştı.

Küresel elektrik talebi 2023 yılında yüzde 2,2 oranında artarken, Ember 2024 yılı için daha yüksek bir talebin oluşacağına inanıyor. Kuruluş, önümüzdeki on yıl içinde, güç dönüşümünün fosil yakıtlarda kalıcı bir düşüş sağlamasını ve azalan emisyonlarla yeni bir basamağa girmesini bekliyor.

Türkiye ortalamanın üzerinde

Türkiye‘de de güneş ve rüzgar gücünden elektrik üretiminde dünyadakine misal bir büyüme görüldü. Türkiye, elektriğinin yüzde 42’sini yenilenebilir kaynaklardan üreterek global ortalamanın üzerine çıktı

Türkiye’nin elektrik üretiminin yüzde 6’sı güneş ve yüzde 10’u rüzgar gücünden karşılanırken, hidroelektrik yüzde 20 ile en büyük yenilenebilir elektrik kaynağı olmayı sürdürdü. Geçen yıl, Türkiye’de elektriğin yüzde 58’i ise fosil yakıtlardan üretildi. Türkiye geçtiğimiz yıl güçte Avrupa’nın en büyük kömür kullanıcısı olmuştu. Kömür kullanımı artsa da yenilenebilir kaynaklardaki büyüme de sürüyor.

Ember’e nazaran Türkiye’nin yenilenebilir güçten elektrik üretim potansiyeli epeyce yüksek düzeyde. Türkiye’nin 2030’da elektriğinin yüzde 47’sini yenilenebilir güç kaynaklarından karşılama amacı bulunuyor. Bu maksat, temelinde kolay ve çok maliyetli olmayacak biçimde rahatlıklar artırılabilir.

Ember Türkiye Lideri Ufuk Alparslan, yaptığı açıklamada şu tabirlere yer verdi: “Türkiye muazzam hidroelektrik kaynakları sayesinde yenilenebilir güç ihtilalinde öteki pek çok ülkeye nazaran avantajlı başladı. Lakin hidroelektrik kuraklığa karşı hassas. Bilhassa çatı ve yüzer GES olmak üzere öbür potansiyelimizi de kullanmak, hidroelektrik üretimindeki değişkenliğe karşı ülkemizin korunmasını sağlayarak güç güvenliğimizi artıracaktır.”

Bununla birlikte raporda Türkiye’nin değerlendiremediği yenilenebilir güç kaynaklarına da dikkat çekiliyor. Örneğin Türkiye, sadece çatı üstü güneş gücü potansiyeli ile 120 GW elektrik üretebilir. Bunlar ile Türkiye, elektrik muhtaçlığının yüzde 45’ini tek başına sağlayabilir. Misal potansiyeller rüzgar tarafında da bulunuyor. Hasebiyle Türkiye’nin pozisyonu görece âlâ olsa da elindeki potansiyeli kullanmada zayıf kalıyor, bu alanlarda daha fazla yatırıma gereksinim duyuluyor.