Geçtiğimiz hafta Güney Kore‘deki araştırmacılar tarafından yayınlanan iki yeni ön baskı, oda sıcaklığında ve basıncında bir süper iletken oluşturmayı başardıklarını argüman etti. Şimdiye kadar, tüm harika iletkenler soğuk sıcaklıklar ve yüksek basınç gerektiriyordu ve sonuç olarak pratik kullanımları sonluydu. LK-99 olarak isimlendirilen bu malzemeyi o vakitlerde size aktarmadık çünkü bilim topluluğu bu araştırmalar konusunda epeyce temkinli davranıyor ve kuşkuları lisana getiriyordu. Artık ise LK-99 hakkında daha fazla delil ortaya çıkmış durumda. Bu “mucize” materyale gelin biraz daha yakından bakalım. Küçük bir özet
Özetlemek gerekirse, geçen hafta LK-99 olarak isimlendirilen, ortam basıncında oda sıcaklığında harika iletken bir gerecin dikkat cazip savını ortaya koyan ön baskılar yayınlandı. Bu, tüm materyal bilimi ve ağır unsur fiziğinde en çok aranan gayelerden bir tanesi ve şimdiye kadar yalnızca bilim kurgu öykülerinde rastlanan bir şeydi. Bu türlü bir materyalin potansiyel uygulamalarını söylemeye bile gerek yok. Lanarkit mineralleri (Pb₂SO₅) ve bakır fosfit (Cu₃P) kombinasyonunu içeren dört günlük bir süreçle üretilen ve şu anda LK-99 olarak isimlendirilen muhteşem iletken, mütevazi bir halde basit görünüyor lakin geçmişte transistörlerin yaptığı üzere potansiyel olarak dünyayı değiştirebilir.
Fakat, makale yayınlanır yayınlanmaz uzmanlar bulgular konusunda dikkatli olunması çağrısında bulundu. Makalede yer alan tezler kıymetli bir atılımı temsil ediyor olabilirdi – lakin yeniden de doğrulanmaktan uzaktı ve geçmişte de daha sonra çürütülen emsal raporlar yayınlanmıştı.
Olağanüstü savların harika delillere gereksinimi vardır
İnanılmaz tezlerin harikulâde delillere muhtaçlığı vardır ve bu üzere şeylerin ekseriyetle başarısızlığa uğradığı yer, tekrarlama zorluğudur. LK-99’un deneysel olarak hazırlanması hiç de karmaşık değildi ve bilhassa egzotik gereçler ya da ekipmanlar kullanılmamıştı, hasebiyle beklenti birçok laboratuvarın bunu çabucak tekrar üretmeye çalışacağı istikametindeydi. Hakikaten bu beklenilen de olmaya başladı. Bazı yeni çalışmalar, bulguların en azından mümkün olabileceğini öne sürüyor. Pazartesi günü yayınlanan yeni bir makalede, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı‘ndan Sinéad Griffin gerecin simülasyonunu yaptı ve bunun en azından teorik olarak mümkün olduğunu öne sürdü.
Aynı sıralarda Çin’den, malzemeyi muvaffakiyetle kopyalayan bir grubun çalışmalarını gösterdiğini sav eden yeni görüntüler ortaya çıktı. Çin’deki Huazhong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi‘nden (henüz tam olarak doğrulanmamış) gelen tekrarlama raporlarında, en azından Meissner tesiri nedeniyle bir mıknatısın üzerinde ve mıknatısın kendisine nazaran farklı istikametlerde havalanan bir LK-99 örneğini gösteren bir görüntü yayınlandı. Bu görüntüler muhteşem iletkenlerde görülen kaldırma tesirini gösteriyordu fakat argümanların doğrulanması ve gerecin kullanışlı olması için gerekli olan düşük direnci göstermiyordu. Lakin yapılan her iki çalışmada da misal sonuçların elde edilmiş olması değerli.
Bilim topluluğunun bulgularını araştırma makaleleriyle hudutlu tutmak yerine toplumsal medya aracılığıyla yayıyor olması, potansiyel olarak bu keşfin değerinin bir göstergesidir. Bu birebir vakitte, keşfin gerçek sonuçlarını derinlemesine incelemek yerine kısa bilgi patlamalarının tercih edildiği mevcut çağı da yansıtıyor olabilir.
İzlemesi farklı olsa da, görüntü cevaplamaya çalıştığından çok daha fazla soruyu gündeme getiriyor. Manyetik kaldırma bir harika iletkenin yalnızca bir tarafıdır ve devrimsel bir an olarak selamlamadan evvel LK-99’un öteki yeteneklerinin ispatını görmek isteriz.
Sonuç
Bu noktada ihtiyatlı bir optimistlik içinde olmak gerekiyor. Shenyang ve Lawrence Berkeley hesaplamaları çok olumlu gelişmeler olarak kabul edilebilir. Yepyeni makalenin hakikat olup olmadığını ve gerecin nitekim sav edildiği üzere olup olmadığı konusundaki çalışmalar devam ediyor. Münasebetiyle mucize gereç hakkında tezlere inanmak için en azından hakemli bir makaleye kadar beklemek gerekiyor. O vakit bile, milyarlarca insanın hayatı üzerindeki potansiyel tesirini belirleyecek olan ölçeklenebilirliği ve maliyet aktifliği hakkındaki gerçek sorular yanıtsız kalacak lakin onlar olayın diğer bir boyutu. Her ne olursa olsun bu, oda sıcaklığında ve basınçta süperiletkenlik konusunda dünyanın bugüne kadar gördüğü en inandırıcı argüman ve önümüzdeki günler ve haftalar katiyen son derece farklı olacak. Ve şayet LK-99 gerçekse, özgün araştırmadaki bilim insanlarını Nobel mükafatı bekliyor diyebiliriz. LK-99 neleri değiştirebilir?
Bu, muhteşem iletkenlerle ilgili olarak dünya çapında dikkat çeken birinci argüman değil. Daha evvel de birçok grup elektriği sıfır dirençle iletme üzere fevkalâde bir muvaffakiyete ulaştıklarını tez etmiş ve hatta bulgularını yayınladıkları makalelerle belgelemişti.
Bu çeşit keşifler potansiyel olarak büyük bilgisayarların yüksek verimli makineler olduğu ve gereksiz ısı üreterek güç israf etmediği yeni bir teknoloji çağının habercisi olabilir. Nükleer füzyon tepkilerine güç sağlamaya ya da maglev trenlerini daha aktif bir biçimde hareket ettirmeye yardımcı olabilecek daha uygun mıknatısların yapılmasının önünü açabilir.
Bununla birlikte sadece Türkiye’de her yıl iddiası olarak 18-24 milyar kWh elektrik, iletim ve dağıtım kayıpları nedeniyle boşa gidiyor. Harika iletkenler ile kayıpsız elektrik iletilebilir. Bu kaybolan güç miktarı 3 adet Akkuyu Nükleer Santrali reaktörüne muadil. Benzeri halde elektrikli arabaların bataryaları ısındıkça daha süratli tükeniyor. Bu gereç, ısınma meselesini çözebileceği üzere menzili de artırabilir. Aslında emsal verimlilik artışı elektrikle çalışan her alet için geçerli.
