Geçtiğimiz hafta NASA, Ay’ın etrafına dört astronot gönderecek olan Artemis 2 vazifesi için Eylül 2025‘i, yarım yüzyıldan uzun bir müddettir birinci sefer Dünya’nın en yakın komşusuna ayak basacak olan Artemis 3 için ise Eylül 2026‘yı hedeflediğini açıkladı. Bu tarihler bir yıllık erteleme manasına geliyor. NASA’nın Artemis ay programındaki gecikmeler ise birtakım ABD Kongre üyelerini huzursuz ediyor. “ABD, Çin’i geçmeli”
Yeni Artemis fırlatma tarihleri, her bir uçuş için yaklaşık bir yıllık gecikmeleri temsil ediyor. Bu gecikmeler, 2022’nin sonlarında mürettebatsız Artemis 1 misyonu sırasında beklendiği üzere performans göstermeyen NASA’nın Orion mürettebat kapsülünün ısı kalkanı üzere değerli Artemis donanımı üzerinde daha fazla çalışma yapma gereksiniminden kaynaklandı.
ABD Temsilciler Meclisi’nin Bilim, Uzay ve Teknoloji Komitesi, geçtiğimiz gün yeni Artemis planıyla ilgili bir oturum düzenledi ve çok sayıda üye gecikme konusundaki endişelerini lisana getirdi. Komite Lideri Frank Lucas Meslektaşlarıma Ay’a insan göndermekle ilgilenen tek ülkenin biz olmadığımızı hatırlatırım” dedi ve şu biçimde devam etti: “Çin, bir Ay vazifesi için etkin olarak milletlerarası ortaklar arıyor ve 2030 yılına kadar Ay yüzeyinde insan astronotlara sahip olmayı hedefliyor.”
Komite Başkan’ı, birinci inen ülkenin Ay faaliyetlerinin açıklık ve şeffaflıkla mı yoksa daha kısıtlı bir halde mi yürütüleceği konusunda bir emsal teşkil edeceğinin altını çiziyor. Her iki ülke de Ay’ın güney kutbuna inmeyi hedefliyor. Buraya daha evvel insan inmedi ve bu bölgede katı halde suyun olduğu biliniyor.
NASA, kendinden emin
Öbür kimi komite üyeleri de yeni Ay yarışının Çin ile daha geniş bir rekabetin kesimi olduğunu ve ikinci olmanın ABD’nin ulusal güvenliğini tehlikeye atabileceğini vurguladı. Görüşmelerde söylenen bu cümle de aslında bunun bir göstergesi: “Çin’in 2045 yılına kadar uzayda global başkan olarak ABD’yi geçme gayesi olduğu bir sır değil. Bunun gerçekleşmesine müsaade veremeyiz.“ Bazı üyeler uzayın “nihai askeri üstünlük” manasına geldiğinin altını çiziyor. Öte yandan oturum sırasında şahitlerin tabirleri de alındı. Üzerinde durulan ana hususlardan birisi de Artemis programının savlı takvimi ve şeffaflıktan mahrum fiyat etiketi. NASA, 2012-2025 ortasında Artemis program maliyetini 93 milyar dolar olarak raporladı. Lakin bütçenin çoktan aşıldığını daha evvelki haberlerimizde sizlere aktarmıştık. Komite, NASA’dan ileriye dönük olarak net raporlar istiyor.
Oturumlar sırasında 2005-2009 yılları ortasında NASA yöneticisi olarak misyon yapan danışmanlık şirketi LogiQ’un eş lideri ve kurucu ortağı Mike Griffin, Artemis programının bütünüyle yanlış olduğunu belirtiyor. Griffin, açıkça program maksatlarına ulaşmanın çok güç olduğunu tabir ediyor. Öte yandan NASA Lideri Bill Nelson, geçtiğimiz hafta ajansın Ay maksatlarını tutturacağını ve Çin’in Ay yarışında ABD’yi geçemeyeceğini açıklamıştı.
