Türkiye, NASA’nın Artemis programına girebilir

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Türkiye’nin uydu ve uzay projelerine ait değerlendirmelerde bulundu. Türkiye’nin gerçekleştirmek istediği kıymetli projelerden birisi de halihazırda devam eden Ay yarışında kelam sahibi olmak. Bakan Kacır, bu hedef doğrultusunda uluslararası işbirlikleri için görüşmelerde bulunulduğunu söyledi.

Türkiye, Artemis’e katılabilir

Bakan Kacır, yapmış olduğu açıklamada dünya ve Ay yörüngesinde uzay ajansları ve şirketlerinin inşa etmeyi planladıkları istasyonlar olduğunu tabir ederken bu hususta memleketler arası görüşmeler yaptıklarını söyledi. Kacır, mevcuttaki projeleri teknik olarak değerlendirdiklerini vurgularken NASA’nın Artemis programı gibi projeleri incelediklerini, ülke olarak hangi alanlarda, nasıl katkılar verebileceklerini değerlendirdiklerini söyledi.

Kacır, “Bu kompleks yapıların inşası hem bütçesel ve takvim açısından zorlayıcı hem de teknik açıdan karmaşık. Bu nedenle memleketler arası işbirliği gerekiyor… Ülkemiz uzay ekosisteminin kabiliyetleri çerçevesinde uzay programlarında yer almayı istiyoruz. Türksat 6A ve Ay Araştırma Programı (AYAP) ile daha derin deneyim ve tarihçe kazanacağımız bileşenlerimiz olacak.” diye konuştu.

Şimdiye kadar NASA’nın Artemis programına katılmakla ilgili rastgele bir söz yahut sinyal verilmemişti. Artemis çok kapsamlı bir program ve bunun bir kesimi olmak kıymetli olacaktır. Lakin şimdi iştirak yahut müracaat konusunda resmi bir açıklama yapılmış değil.

Bir seçenek de Rusya ve Çin

Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz nisan ayında Türkiye’nin Rusya ve Çin’in kurduğu Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’na (ILRS) başvurduğunu sizlere aktarmıştık. Bu bilgiyi Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Enstitüsü müdürü Anatoly Petrukovich açıklamış ve Türkiye’nin Rusya ve Çin’in kurduğu Memleketler arası Ay Araştırma İstasyonu’na müracaatta bulunduğunu doğrulamıştı.

ILRS, en kolay haliyle bir Ay üssü projesi olarak tanımlanabilir. ILRS, keşif ve kullanım, Ay tabanlı müşahede, temel bilimsel deney ve teknik doğrulama ve uzun vadeli otonom operasyon dahil olmak üzere çok disiplinli ve çok hedefli bilimsel araştırma faaliyetlerini yürütebilecek, Ay yüzeyinde yahut Ay yörüngesinde inşa edilmiş kapsamlı bir bilimsel deney üssü olarak hizmet verecek. ILRS’nin 2036 yılında büsbütün devreye girmesi planlanıyor.

NASA Artemis programı

NASA’nın Artemis programına halihazırda 9’dan fazla ülke katılmış durumda. Artemis Mutabakatı’na katıldı katılan ülke sayısı ise 40’ı geçmiş vaziyette. Bunlardan birisi de Yunanistan.

Artemis Mutabakatı, temelinde 1967 Dış Uzay Mutabakatı’na dayanıyor. ABD ve yedi imzacı ülke tarafından 2020 yılında duyurulan mutabakat, NASA’nın Artemis projesi için hayli değerli. Bağlayıcı olmayan unsur ve kurallar bildirgesi olarak bilinen Artemis Muahedesi’nin prensipleri ortasında uzay objelerinin kaydı, faaliyetlerin çakışmasının önlenmesi, bilimsel dataların paylaşımı ve acil yardım sağlanması üzere hususlar yer alıyor.

Artemis uzay programına katılan ülkeler ortasında Japonya, Almanya, Fransa ve Kanada üzere ülkeler bulunuyor. Program hem devlet ajansları hem de özel dalı de içerisine alıyor. NASA, Artemis programı ile Ay’ın güney kutbuna insanları indirmeyi amaçlıyor. Su zengini olan bu bölgeye daha evvel hiçbir insan inmedi. NASA, Artemis’i uzun vadede Ay’da kalıcı yapılar için temel atmak, yerleşmek ve en sonunda Mars’a insan göndermek için bir adım olarak görüyor.

NASA, bir test maksadını taşıyan Artemis 1’i muvaffakiyetle fırlattı. Tıpkı seyahati yapacak Artemis 2 ve insanları yüzeye indirecek Artemis 3 ise sırasıyla 2025 ve 2026’da yapılacak. Bunu çok sayıda Artemis fırlatması takip edecek. Program kapsamında SpaceX, Blue Origin ve başka özel şirketlerin araçları da kullanılacak. NASA birebir vakitte Lunar Gateway yahut Ay Geçidi olarak tabir edilen, Ay yörüngesinde bulunan bir uzay istasyonu da kuracak. Depolama, gereksinim duyulan araç ve gereçleri alma ve bilimsel araştırmalar yapma üzere işler için kullanılabilecek. Başka bir deyişle Gateway, yörüngede bulunan bir karakol vazifesi üstlenecek.