Bir müddettir astronomi ve astrobiyoloji topluluğunun saygın köşelerinde James Webb Uzay Teleskobu‘nun (JWST yahut Webb) güçlü ömür delillerine sahip bir gezegen bulduğuna dair söylentiler dolaşıyor. İngiliz haber mecmuası The Spectator’da “Uzaylıları mı keşfettik?” başlıklı bir haber yayınlandığında bu konuşmaların bir kısmı kamuoyuna da yansıdı. “Uzaylıları mı keşfettik?”
İngiliz medyasının hazırladığı kıymetli haber ve başlığının kısa bir yanıtı var: hayır. Lakin, makalede alıntılanan bilim beşerlerine nazaran elbette bu basit ve kesin bir “hayır” değil. Neden mi? Gelin anlatalım.
Spectator, ortalarında astrofizikçi Rebecca Smethurst‘ün de bulunduğu kimi önemli İngiliz bilim insanlarının yorumlarına yer veriyor: “Bence çok yakında bir ötegezegende biyo-imza olduğuna dair güçlü ispatlar içeren bir makale yayınlayacağız.”
Ayrıca, İngiliz astronot Tim Peake de şu yorumuyla alevleri körükledi: “Potansiyel olarak, James Webb teleskobu yabancı yaşamı çoktan bulmuş olabilir… yalnızca büsbütün emin olana kadar bu sonuçları yayınlamak ya da onaylamak istemiyorlar, fakat biyolojik yaşamın güçlü sinyallerini veriyor üzere görünen bir gezegen bulduk.”
Aşağıdaki görselde gezegenin atmosfer bileşiklerini görebilirsiniz.
Birçok bilim beşerinin gözünü diktiği bahsi geçen bu gezegen, Dünya’dan 8,6 kat daha büyük bir ötegezegen olan K2-18 b ve onun bir “okyanus” ötegezegeni olduğuna inanılıyor. Bu da yüzeyinde okyanuslar bulunan ve hidrojen bakımından zengin bir atmosfere ve su bakımından zengin yüzeye sahip olduğu manasına geliyor. Bu ötegezegen birinci olarak NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından keşfedildi, lakin Webb tarafından yapılan daha ileri tahliller, birçok bilim beşerinin uzaylı hayatına dair savlarını ortaya koyduğu bir biyo-imzayı ortaya çıkardı. Bu biyo imza Dimetil Sülfit adı verilen bir molekülün keşfedilmesine dayanıyor. Dünya’da bu molekül yalnızca canlı organizmalar tarafından üretiliyor. JWST’nin ötegezegenlerin atmosferini tahlil edebilen ve moleküler yapılarını belirleyebilen araçları bulunuyor lakin bunlar Dünya dışında ömür olduğunu kesin olarak kanıtlamıyor, ya da en azından kesin bir delil sunmuyor.
NASA’nın karşılığı “Hayır”
Ars Technica bu söylentileri direkt NASA’ya ulatırdı ve yetkililere ömür bulup bulmadıklarını sordu. Beklendiği üzere NASA’nın karşılığı “hayır“. Lakin bu kesin bir hayır değildi. Teleskobun ötegezegen biliminden sorumlu proje bilimci yardımcısı Knicole Colon, “JWST bir ötegezegende ömür olduğuna dair kesin bir ispat bulamadı” diyor.
Ancak Colon’a nazaran JWST müşahedelerinin, muhakkak bir dış gezegen için yaşanabilirliği daha fazla yahut daha az mümkün hale getirebilecek potansiyel biyo-imzaların tanımlanmasına yol açması bekleniyor. Colon açıklamasının devamında şunu da söylüyor: “Bir ötegezegenin yaşanabilirliğini kesin olarak belirlemek için gelecekteki misyonlara muhtaçlık duyulacaktır.” Colon, direkt K2-18 b’den bahsetmemiş olsa da ona atıfta bulunuyor.
Dimetil Sülfit nedir?
Dimetil Sülfit, daha evvel lahana pişirmişseniz kokusunu almış olabileceğiniz bir organik bileşiktir. Dünya okyanuslarındaki fitoplanktonlar tarafından metabolizma süreçlerinin bir modülü olarak ortaya çıkıyor. Kritik olarak, Dünya’da dimetil sülfür yalnızca canlılar tarafından üretiliyor. Bu K2-18 b’de ömür olduğunu kanıtlamaz fakat şayet orada dimetil sülfit varsa, bu katiyen heyecan verici bir işaret olacaktır. Bilim insanları Webb’in K2-18 b ötegezegeni üzerinde yaptığı müşahedelerden muhakkak etkilenmiş durumdalar. Lakin teleskobun su, metan ve dimetil sülfür ölçümleri hakkında devam eden güçlü bir tartışma olduğunu belirtmek gerekiyor. NASA’daki JWST yetkililerinin de dediği üzere kesin bir kanaate varmak için daha fazla dataya gereksinim duyuluyor.
