Bilkent Üniversitesinden bilim insanları psikiyatristlerle işbirliği yaparak, datalarla kişinin depresyonda olup olmadığını tespit edip “kişilik analizi” yapabilen yapay zeka tabanlı yazılım geliştirdi.
Yapay zeka ile insan davranışlarının otomatik tahlili üzerine çalıştığını aktaran Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Hekim Öğretim Üyesi Hamdi Dibeklioğlu, “Bunun dünya genelindeki ismi duyuşsal bilişim olarak geçiyor. Konuşmanın içeriğinden, sesin şiddetinden, tonundan, yüz tabirlerinden, postürden yola çıkarak makine öğrenmesi ile sonuçlar çıkarıyoruz.” diye konuştu.
Dibeklioğlu, yapay zeka ile duyuşsal bilişim çalışmalarını yıllardır yaptığını lakin son devirde ChatGPT üzere yapay zeka modellerinin yaygın kullanımı ile bu mevzunun çok popülerleştiğini vurguladı.
Son devir çalışmalarında yapay zeka ile depresyon düzeyini tespit etmeye yönelik algoritmalar geliştirdiklerini belirten Dibeklioğlu, şöyle devam etti:
“Normalde, klinik psikologlar ve psikiyatristler, müşahedeler üzerine teşhis koyuyor. Bizim yaptığımız da aslında buna misal bir şey. Yapay zeka ile insanların yüz tabirlerinden, ses tonuna, konuşma halinden, başını ne tarafa ne halde çevirdiğine kadar çeşitli dataları kullanarak depresyon düzeyini tespit etmeye çalışıyoruz. Uzman, o anda görüşmeyi yaparken bir yandan da yapay zekalı sistem, aşikâr bir karara varıp onu uzmanla paylaşmış oluyor.”
Hollanda’da yürüttüğü çalışmalarla bu mevzular üzerine eğildiğini, Türkiye’ye geldikten sonra da devam ettirdiğini anlatan Dibeklioğlu, “Bu çalışmaların her basamağında modelleri eğitmek için hem hastadan hem de hastaneden etik onaylar alıyoruz. Bu sistemi, kişi müsaade veriyorsa kullanabilirsiniz. Zati bu tip bilgilere kapalı ya da hassas bilgi diyoruz. Bunlar çok önemli süreçler.” diye konuştu.
Çeşitli görüntüleri inceleyerek buradaki konuşmaların ne oranda hakikat ne oranda palavra içerikli olduğunu tespit edip çeşitli kaynaklardan da doğrulattıklarını lisana getiren Dibeklioğlu, konuşmanın içeriğini “doğal lisan işleme” modelleri, ses tonunu “frekans analizi” ile değerlendirdiklerini belirtti.
Dibeklioğlu, “Ancak yapay zeka ile bu işi çözdük ve yüzde yüz hakikat iddia yapıyoruz üzere bir şey kelam konusu değil. Dünya üzerindeki bütün bilgiyi görmeden yüzde 100 başarılı iddia yapmanız natürel ki mümkün değil. Lakin önemli muvaffakiyet oranlarına çıkabiliyoruz artık.” sözlerini kullandı.
Yalan makinelerine ait bir soru üzerine Dibeklioğlu, şöyle konuştu:
“Şunun yanlışsız anlaşılması lazım, siz bu palavra tespit sistemini götürüp mahkemede kullanamazsınız. Bir kişinin hayatını buna bağlayamazsınız. Bunların yanılma oranları var. Lakin bunu çok daha farklı yerlerde kullanabilirsiniz. Yapay zeka ile palavra tespitinin kullanımı, öğrenci mülakatı ya da işe alım mülakatı üzere senaryolar için kelam konusu olabilir. Literatürdeki çalışmalar, konuşmanın tümüne yanlışsız mu, palavra mı diye bakıyor, biz hangi düzeyde palavra söyleniyor onu bulmaya çalışıyoruz. Bu aslında bir farklılık, zira bir konuşmanın içinde her şey hakikat değil, her şey palavra da değil.”
