Teknoloji şimdi tam olarak gelişmemiş olsa da, ABD Hava Kuvvetleri 2028 yılına kadar 1.000‘den fazla insansız savaş uçağından oluşan bir yapay zeka takviyeli filo oluşturmayı planlıyor. Bu da savaşların yürütülme biçimini kökten değiştirebilecek büyük bir gelişme.
İt Dalaşı, havacılık tarihinin kıymetli dönüm noktalarından birinin yaşandığı Edwards Hava Kuvvetleri Üssü’nde gerçekleşti. Bu geniş çöl tesisi, Chuck Yeager‘ın ses suratını aştığı ve ordunun en bâtın havacılık ve uzay gelişmelerini kuluçkaya yatırdığı yer olarak biliniyor. Bâtın simülatörleri ve gözetlemeye karşı kat kat kalkanlı binalarıyla Edwards, havacılığın sonlarının zorlandığı bir yer.
Yapay zeka hayati kıymete sahip
ABD Hava Kuvvetleri Bakanı Frank Kendall‘ın Edwards’a ziyareti de bu bağlamda ehemmiyet taşıyor. Kendall, yapay zekanın gerçek vakitli olarak uçtuğunu görmek ve hava muharebelerinde gelecekte oynayacağı role dair kamuoyuna bir güven açıklaması yapmak için oradaydı. Bu ziyaret, yapay zekanın modern savaştaki artan rolünün bir göstergesi olarak yorumlanabilir.
Associated Press‘e verdiği röportajda Kendall, yapay zekanın (AI) savaş uçaklarına entegre edilmesinin hayati kıymet taşıdığını vurgulayarak: “Buna sahip olmamak bir güvenlik riski. Bu noktada, sahip olmak zorundayız.” dedi. Ayrıyeten Kendall, yapay zekanın hava muharebelerinin geleceği için kritik olduğuna da dikkat çekiyor.
Vista ismi verilen yapay zeka denetimli F-16, ABD Hava Kuvvetleri Bakanı Frank Kendall’ı saatte 885 kilometrenin üzerinde inanılmaz bir süratle hareketler yaparak gökyüzüne taşıdı. Bu hareketler sırasında Kendall’ın bedeni, yerçekiminin beş katı kadar bir G kuvvetine maruz kaldı. Nefes kesen bu it dalaşında, insan pilotlu ikinci bir F-16 ile 305 metre mesafede birbirlerine yaklaşan iki uçak, birbirlerini savunmasız hale getirmek için dönüp durdular. Bu nefes kesici hava düellosu, yapay zekanın hava muharebelerinde giderek daha kıymetli bir rol oynayacağının açık bir göstergesiydi.
Bir saatlik heyecan verici bir uçuşun akabinde ABD Hava Kuvvetleri Bakanı Kendall, kokpitten gülümseyerek çıktı. Bu mühlet zarfında, hala geliştirme kademesinde olan yapay zeka pilotun, savaşta silah kullanma kararını verme yeteneğine sahip olduğuna dair gereğince bilgi edindiğini ve güvenini kazandığını açıkladı.
Etik tartışmaları beraberinde getirdi
Yapay zekanın savaş uçaklarında kullanımı, heyecan verici bir teknolojik gelişmenin ötesine geçerek etik tartışmaları da beraberinde getiriyor. Silah denetim uzmanları ve insani yardım kümeleri, bu teknolojinin otonom hale gelerek insan müdahalesi olmadan bomba atma potansiyeline sahip olmasından tasa duyuyor ve bu nedenle yapay zekanın kullanımına daha fazla kısıtlama getirilmesini talep ediyorlar.
Uluslararası Kızılhaç Komitesi, yapay zekanın savaş uçaklarında kullanımı konusundaki endişelerini lisana getirerek, “Ölüm kalım kararlarının sensörlere ve yazılımlara bırakılması konusunda yaygın ve önemli telaşlar var.” ihtarında bulundu. Komite, otonom silahların “acil bir tasa kaynağı” olduğunu ve “acil, memleketler arası bir siyasi tepki” gerektirdiğini vurguladı. Fakat Frank Kendall, bu kaygıları gidermek için sistemde her zaman insan nezaretinin olacağını söyledi.
ABD ordusunun yapay zeka dayanaklı uçaklara geçişi, üç temel faktörden etkileniyor: güvenlik, maliyet ve stratejik yetenek. Potansiyel bir ABD-Çin çatışması göz önüne alındığında, mevcut beşerli avcı uçaklarından oluşan filo, her iki tarafın da elektronik savaş, uzay ve hava savunma sistemlerindeki gelişmeleri nedeniyle savunmasız hale gelebilir. Bu durum, yapay zekanın insan pilotların karşılaştığı sınırlamalardan bağımsız olarak daha süratli ve doğru kararlar verme potansiyeline sahip olması nedeniyle yapay zeka dayanaklı uçaklara olan gereksinimi artırıyor.
Gelecekteki savaş senaryoları, Amerikan insansız uçak filolarının öncü bir rol oynamasını öngörüyor. Bu filolar, düşman savunmasını zayıflatarak ve hava alanı hakimiyeti sağlayarak, ABD’nin pilotlu uçaklarının daha az riskle ilerlemesine imkan tanıyacak. Bu değişimin gerisindeki motivasyon yalnızca stratejik değil, tıpkı vakitte mali de. ABD Hava Kuvvetleri, tahmini 1.7 trilyon dolara mal olacak F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programındaki gecikmeler ve maliyet aşımlarıyla boğuşuyor.
Hava muharebelerinin geleceğini temsil ediyor
ABD Hava Kuvvetleri Bakanı Frank Kendall, daha küçük ve daha ucuz yapay zeka denetimli insansız jetlerin hava muharebelerinin geleceğini temsil ettiğine inanıyor. Bu görüş, Vista programının askeri operatörleri tarafından da destekleniyor. Onlara nazaran, Vista’nın eşsiz yapay zekalı jet teknolojisi, yazılımın milyonlarca data noktasıyla simülatörde eğitilmesini ve akabinde gerçek uçuşlarda test edilmesini içeriyor. Bu sayede elde edilen gerçek dünya performans bilgileri, simülatöre geri beslenerek yapay zekanın daima öğrenmesini ve yeteneklerini geliştirmesini sağlıyor.
Çin’in de yapay zeka dayanaklı savaş uçakları üzerinde çalıştığı biliniyor. Fakat, Vista programının bilakis, Çin’in yapay zeka testlerinin simülasyondan öteye geçip geçmediğine dair net bir bilgi bulunmuyor. Vista’nın test pilotları, birtakım taktiklerin ve hareketlerin lakin gerçek uçuşlar sırasında tam olarak öğrenilebileceğini, tıpkı havacılıkta yeni bir subayın eğitimi gibi, simülasyonun her şeyi öğretemeyeceğini savunuyor.
Vista programı, yapay zekalı savaş uçakları alanında çığır açan gelişmelere imza atıyor. 2023 Eylül ayında birinci yapay zeka denetimli it dalaşını gerçekleştiren program, o tarihten bu yana yalnızca iki düzine misal uçuş gerçekleştirse de, yapay zeka sistemleri inanılmaz bir süratle öğreniyor. Vista’da test edilen birtakım yapay zeka sürümleri, havadan havaya muharebelerde insan pilotları geride bırakmaya başladı bile.
Vista programındaki pilotlar, yapay zekanın hava muharebelerinde giderek daha kıymetli bir rol oynadığının ve tahminen de yerlerini alabileceğinin farkındalar. Bu durum, hem heyecan verici hem de telaş verici bir ihtimal. Pilotlar ABD’nin kendi filosuna sahip olmaması halinde, yapay zeka denetimli uçaklara sahip bir düşmana karşı gökyüzünde olmak istemeyeceklerini de söylüyorlar.
