Şimdi sizi, Dünya yüzeyinin 4 kilometre altına inen Güney Afrika’daki Mponeng altın madenine götüreceğiz. Bu maden, tıpkı vakitte Dünyanın en derin madeni olarak biliniyor. Esirgeyici giysiler ve acil durum teneffüs ekipmanı ile donatılmış madencilerin işe gitmek için 90 dakikalık bir asansör seyahati yapması gerekmesinden ötürü, bu madenin tartışmasız dünyadaki en tuhaf iş seyahatine sahne olduğunu söyleyebiliriz.
Madenin kuyuları o kadar derin ki, artan derinlik artan sıcaklıklar manasına geldiği için gezegenin jeotermal gradyanı bir sorun haline geliyor. Kaya sıcaklığı, Dünya’nın derinliklerinde 60°C’ye yükselebilir, bu da insanların dayanabileceği sıcaklığın çok üzerindedir. Bu sorun, insanlara gezegenin erimiş çekirdeğine karşın dünyanın en derin madenini işlenebilir bir sıcaklıkta tutan soğutma düzenekleri konusunda yaratıcı olmalarını gerektirdi.
- İlginizi çekebilir: İnsan bedeni en fazla ne kadar sıcağı tolere edebilir?
Bir soğutma tesisi ile birleştirilen havalandırma sistemlerinin bir kombinasyonu, insan üretimi mağara sistemi aracılığıyla soğuk havanın yanı sıra buz ve soğuk su karışımları gönderir ve yüksek sıcaklıkların en makûs tesirlerini azaltır. Fakat, madencilerin uzun müddet tehlikeli derecede sıcak şartlara maruz kalmalarını önlemek için hala vardiyalı çalışmaları gerekiyor.
Bu derinlikte çalışmak, birinci olarak 1800’lerin başında Fransız madencilerinde fark edilen muhtemel barotravma komplikasyonunu da beraberinde getiriyor. Vurgun yahut barotravma, kısa bir müddet içinde yüksek basınçlı bir yerden düşük basınçlı bir yere hareket etmekten kaynaklanır. Bu nedenle dekompresyon hastalığı olarak da bilinir ve günümüzde en yaygın olarak dalgıçları, havacıları, astronotları ve basınçlı ortamda çalışan insanları tesirler.
Dünya’nın en derin madeni üzere yüksek basınçlı bir alandan yüzey üzere düşük basınçlı bir alana geçmek vücutta nitrojen gazı kabarcıkları üretebilir. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri’nin belirttiğine nazaran, bunun bir sorun haline geldiği yer, basınç değişikliğinin çok süratli yapılması ve gazın bedene salınmasıdır. “Bu çok acı verici ve bazen ölümcül olabilir” deniliyor. Bununla birlikte, sıcaklığı ve hava akışını denetim etmek için atılan birçok adım madencilerin bedenleri üzerindeki basıncı azalttığından ötürü, bu basınç farkı, madenlerde olduğundan daha çok basınçlı havada çalışan beşerler için bir problemdir.
Neden bu kadar derine inme gereksinimi duyuluyor?
Eğer bu kadar derinlerde madenciliğin bütün bu zahmete sahiden değip değmediğini merak ediyorsanız, Engineers Australia’dan Gemma Chilton’nın açıkladığına nazaran bu altın madeni, Güney Afrika’nın Gauteng eyaletinde bulunuyor ve burada bir asırdır yapılan madencilik en sığ ve en güçlü yatakları tüketti. Sonuç olarak, insanların kıymetli metal arayışı, bizi bilimsel olarak desteklenen yeni tahliller gerektiren yeni sıkıntılarla karşılaştığımız yerin altına gerçek itti.
Ultra derin madencilik, etraftaki kayanın basıncına dayanabilen ve birebir vakitte çökmeye karşı koyabilen tüneller yapmayı ve muhafazayı gerektirir. Guinness Dünya Rekorları’nın bildirdiğine nazaran her gün 6.400 ton kayayı temizlemek için 2.300 kilogram patlayıcı kullanılıyor. Buna orta sıra meydana gelen sarsıntıları de eklerseniz, yalnızca tünelleri ayakta tutmak için uğraş etmeniz gereken çok sayıda sorun olduğu manasına geliyor.
Mponeng, kayadan pahalı altın çıkarmanın ötesinde öteki sürpriz keşifler de yaptı. 2006 yılında, altın madeninin içinde Güneş’ten bağımsız yaşadığı bilinen birinci organizmalar keşfedildi. Bu organizmalar, Güneş’in gücü yerine, bir güç kaynağı olarak radyoaktiviteyi kullanıyordu ve başka gezegenlerde ömrün nasıl hayatta kalabileceğinin bir örneği olabilirler.
Dünya’nın kaya yüzünün derinliklerine inmek tehlikeli ve karmaşık bir süreçtir, fakat oradayken ayaklarımızın altındaki taban ve hatta muhtemelen galaksinin öteki yerlerinde yaşayan mikroplar hakkında daha fazla şey öğrenebiliriz.
