Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı, Türkiye Uzay Ajansı‘nda (TUA), Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Ahmet Yozgatlıgil ve TUA Lideri Yusuf Kıraç’ın iştirakiyle düzenlenen basın toplantısında, Milletlerarası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) gazetecilerin sorularını yanıtladı. Türkiye’nin birinci astronotu olarak tarihe geçtin. Neler hissediyorsun?
Gezeravcı: Hislerimin bugüne kadar yaşadığım hiçbir hisle kıyaslanması mümkün değil. İnanılmaz bir memnunluk ve gurur bu. Hisler insanın kalbine bile sığmıyor. Ülkemizin ve devletimizin iradesini ortaya koyduğu bu çok bedelli ve kıymetli misyonun bir kesimi olmaktan, gelecek kuşaklarımızın hayallerini, gökyüzünün ötesine, uzayın derinliklerine taşıyabilmiş olmaktan inanılmaz derecede memnunum. Beni buraya taşıyan ulu bayrağımızın, istasyonda asılı olduğu yerden her geçişimde, iradesi ve kararlılığıyla buraya adım atan devletimizin milletimize yaşattığı memnunluk, gurur ve heyecanı hissediyor ve ürperiyorum. Ülkemin yanımda olduğunu bilmek, takviyesini hissetmek çok pahalı, bana yaşattığı gurur çok büyük. Uzayı, uzayda kalıcı insan varlığının simgesi olmuş bu istasyonu tanım edebilirim fakat yaşadığım gururu tanım etmek çok güç.
“Hayallerimin bile çok ötesindeydi”
Astronot olmak için seçim sürecine katıldığın günden bugüne hayatında ne üzere değişiklikler oldu?
Gezeravcı: Yıllardır jet pilotu olmama karşın, Ulusal Uzay Programı’mızın açıklandığı ana kadar aklımdan bile geçirmediğim bir alanda ülkeme hizmet etmek, benim için hayallerimin bile çok ötesindeydi. Bu vazifeye yakışır bir seçim sürecinin akabinde, ülkemin birinci beşerli uzay vazifesini gerçekleştirebilmek için bir astronotun alması gereken tüm eğitimleri aldım. Bu misyona mahsus yeni bir ömür biçimini benimsedim ve o andan itibaren artık büsbütün bu yeni vazifeye kanalize oldum.
ISS’ye gitmeden evvel ne tıp eğitimler aldınız?
Gezeravcı: Vazifenin fizyolojik gerekliliklerini karşılamaya yönelik alçak basınç çemberi ve santrifüj eğitimleri aldık. Bedenimiz yer çekimi kuvvetine maruz kalırken vazifelerimizi yerine getirebilmek için gerekli bedensel yeteneklerimizi geliştirdik. Dragon uzay aracının olağan operasyonuna ve her ihtimale karşı acil durum senaryolarına yönelik eğitimleri aldık. Uzay istasyonunun olağan operasyonu ve acil durum prosedürlerini öğrendik. Kendi misyonumuza has ve gerçekleştireceğimiz bilimsel deneylerin teorik ve sonrasında uygulamalı eğitimlerini tamamladık. Dünyaya dönüş sürecinde karşılaşabileceğimiz, suya iniş sonrası acil durum senaryoları için hayatta kalma eğitimleri aldık.” dedi.
“Acil durum senaryolarını zihnimde tekrar ediyordum”
Fırlatma sürecinde, koltuğa bağlandığın andan itibaren neler hissettin?
Gezeravcı: Uzun ve meşakkatli bir hazırlık sürecinden sonra, nihayet milletimizin heyecanla beklediği o anın geldiğini, tüm ülkemin tek yürek bu fırlatma sürecini ekranları başında takip ettiğini bilmek beni çok duygulandırdı, gülümsedim, içimdeki memnunluk bünyeme sığmadı. Yaşadığım bu inanılmaz süreci ve bulunduğum anın ne kadar fevkalâde olduğunu düşündüm. Kendimi çimdiklerdim lakin ne yazık ki astronot kıyafetiyle bu mümkün değildi. Başka taraftan muhtemel acil durum senaryolarında göstereceğimiz tepkiler ve uygulayacağımız prosedürleri zihnimde tekrar ediyordum. Bunlar da bu vazifede muhtaçlık duyulabilecek bilgiler ve bu nedenle de her an hazır olmak çok değerliydi.
Tüm bedenine dağılması gereken sıvıların, yer çekimi olmadığı için üst kısımlarda birikmesi nedeniyle yüz çehresinin dünyadakinden daha şişkin göründüğüne işaret eden Gezeravcı, kemik yoğunluğu ve kas kütlesinin azalmasını engellemek için özel idman programları uyguladıklarını söyledi.
Gezeravcı, beden sıvılarındaki basıncın değişimi nedeniyle birtakım görme problemleri ve bağışıklık sistemi zayıflıklarının da oluşabildiğine dikkati çekerek, “Çok şükür şu ana kadar ben bu türlü bir sorun yaşamadım. Hem Türk hem de yabancı bilim insanları tarafından, uzayda yaşamanın beden üzerindeki tesirlerini anlamak ve bunlara karşı tedbirler geliştirmek için daima araştırmalar yürütülüyor. Hatta, ben de bu hususta Türk bilim insanlarının çalışmalarına katkıda bulunmak için burada birtakım çalışmalar yürütüyor ve datalar topluyorum.” diye konuştu.
ISS’de vaktini nasıl geçiriyorsun?
Gezeravcı: ISS’deki hayatım buraya gelmeden çok evvel geniş iştirakli bir takım tarafından tüm ayrıntılarıyla planlandı. Günlük işlerime, vazife denetim merkeziyle planlama toplantısı yaparak başlıyorum. Her biri farklı uzunluk ve içerikte günlük ortalama 12-15 farklı vazife gerçekleştiriyorum. Bu vazifelerin içinde ülkemizden buraya getirdiğimiz bilimsel deneyler başta olmak üzere dünya üzerinde belirlediğimiz müşahede noktalarının takibi, istasyon içinde bana tanımlanmış sorumlulukların yerine getirilmesi, sizlerle yaptığımız temaslar üzere farklı yayın irtibatlarının gerçekleştirilmesi, sıhhat testlerimizin gerçekleştirilmesi, medikal numunelerin alınması üzere hakikaten çok dikkat ve güç isteyen vazifeler var. Bu kısıtlı vakitte, Türk bilim insanları ismine gerçekleştirmem gereken birçok bilimsel deney ve çalışma var. Vaktimi çok âlâ kullanmak ve planlı tüm faaliyetleri, aylardır hazırlandığımız formda eksiksiz tamamlamak zorundayım.
Gezeravcı, ISS’deki öteki astronotların faaliyetlerine ait de “Bizim gelişimizle ISS’nin 25 yıllık tarihinde birinci defa bu kadar fazla ülkeden astronot birebir anda burada bulunuyor. Şu anda burada 7 ülkeden, 9 farklı milliyetten astronot bir ortada misyon yapmakta. Bu arkadaşlarımızın büsbütün birlikte vakit geçiriyoruz ve kimi faaliyetleri de birlikte gerçekleştiriyoruz. Örneğin, deney çalışmalarımızı yalnız yapıyoruz lakin dünyaya göndermek üzere gerçekleştirdiğimiz birtakım görüntü ve fotoğraf çekimlerinde birlikte çalışıyor ve yardımlaşıyoruz. Planlanmış faaliyetlerimiz nedeniyle farklı bir yerde olmamız gerekmiyorsa, yemeklerde de bir ortaya geliyoruz.” tabirlerini kullandı.
“En çok özlediğim yemek güveç”
Yemekte ne yiyorsunuz ve kaç öğünle besleniyorsunuz?
Gezeravcı: Beslenme rutinimiz dünyayla birebir. Nisan ayında ABD’ye gelir gelmez uzayda yiyeceğimiz besin ve içecekleri seçtik. 70 civarında yemek ve 30 civarında içecek alternatifini besin mühendisleri eşliğinde denedik, tercihlerimizi belirledik. Besin ve içecekleri belirlerken ana kriter, günlük hedeflenen kalori ölçüsünü tutturmak ve sağlıklı beslenmekti. Sonrasında belirlediğimiz besin ve içecekler istasyonda kalacağımız müddete uygun olarak hazırlandı ve fırlatma öncesinde kargo olarak taşınmak üzere paketlendi. Hatta biz daha uzay istasyonuna gelmeden yiyeceklerimiz buraya gönderildi. Bu özel besinlerin hepsi üretim esnasında vakumlu paketler içinde hava almadan korundu. Böylece hem uzun mühletler boyunca tazeliğini korudu ve bozulmadı. Ülkemize dışarıdan gelen konukları en çok mest eden taraflarından biri Türk mutfağımız. En çok özlediğim yemeğimiz de güveç.”
