Çin, Ay’ın uzak yüzünden toplanan örnekleri Dünya’ya getiren ilk ülke oldu

Çin, Ay’ın uzak tarafından Ay taşı ve toprağı getirmek için 3 Mayıs tarihinde Chang’e 6 (Telaffuz: Çang’ı 6) misyonunu Long March 5 roketiyle fırlatmıştı. Araç, haziran ayının başlarında Ay’ın uzak yüzüne başarılı bir formda inmiş ve iki günlük müddet içerisinde örnekler toplamıştı. Artık ise toplanan örnekler programa uygun bir halde Dünya’ya getirildi. Bu, Çin’in uzaydaki en büyük başarılarından birisi olarak da tarihe geçti.

Çin’den tarihi başarı

Ay’ın uzak tarafından şimdiye kadar daha evvel hiçbir numune toplama vazifesi yapılmadı. Temelinde Ay’ın uzak yüzüne şimdiye kadar yalnızca bir misyon yumuşak iniş yapabilmişti. O da 2019 yılında Çin’e ilişkin olan Chang’e 4’tü. Dolayısıyla Chang’e 6, Ay’ın uzak yüzünden toplanan örnekleri Dünya’ya getiren birinci misyon oldu.

1 Haziran’da uyduya iniş yapan Chang’e 6, Ay’ın Dünya’dan hiçbir vakit görünmeyen bu kısmından topladığı yaklaşık 2 kilogram tartısındaki örnekleri 3 Haziran tarihinde bir yükseltici ile yörüngeye fırlatmıştı. Yörüngede bulunan kapsül bu son derece bedelli örnekleri toplayarak Dünya’ya yanlışsız seyahate çıkmıştı. Bu kapsül ise bugün, Türkiye saati ile 09:07’de Çin’in İç Moğolistan Özerk Bölgesi’ne iniş yaptı.

Çin, Chang’e 6 ile Ay’ın uzak tarafında 2,500 kilometrelik Güney Kutbu-Aitken (SPA) havzasında yer alan Apollo kraterinden örnekler topladı. Öte yandan Chang’e 6 Ay’dan numune toplayan birinci başarılı görev değil; Sovyetler Birliği, ABD ve Çin (2020’deki Chang’e 5 göreviyle) Ay’dan Dünya’ya toplanan örnekleri getirdi. Lakin bu misyonların hepsi Ay’ın Dünya’ya bakan yakın yüzünden toprak ve taş topladı.

Çin’in başarısı Ay hakkında derin bilgiler ortaya çıkarabilir

Ay’ın uzak tarafı ise apayrı bir kıssa ve görünüş açısından bile bize, yani Dünya’ya bakan kısmına hiç benzemiyor. Sayısız kratere sahip olan bu yüzey, Ay, Dünya’ya kütleçekimsel olarak kilitli kaldığı için beşerler tarafından görülemiyor. O yüzden Ay’ın göremediğimiz tarafına bazen “Ay’ın karanlık tarafı” diyoruz.

Uzak taraf Dünya’dan uzağa baktığı için, orada çalışan uzay araçlarıyla irtibat kurmak için bir röle uydusu gerekiyor. Çin, Chang’e 4’ten evvel Queqiao isimli bu türlü bir röle uydusu fırlattı ve Chang’e 6 ve sonraki yüzey misyonlarına hazırlanmak için geçtiğimiz mart ayında Queqiao 2 isimli öbür bir uyduyu Ay yörüngesine gönderdi. Bu uzak yüze gidişi zorlaştıran bir başka faktör de orasının yüzey yapısı. Ay’ın uzak yüzü, çok ölçüde kratere sahip ve bilinen yüzünün bilakis düzlüklerden, yani inişe elverişli alanlardan mahrum.

Tüm bu nedenlerden ötürü Ay’ın uzak tarafı birden fazla tarafıyla bir gizem olarak kalmaya devam etti, ta ki bugüne kadar. Çin’in topladığı örnekler 4,26 milyar yıl evvel oluşan SPA havzası hakkında derin bilgiler sağlayabilir. Bu da Ay’ın tarihi ve hatta Güneş Sistemi hakkında kıymetli sorulara cevaplar sağlayabilir.

Milyarlarca yıl evvel Dünya’daki suyun asteroitler tarafından getirildiği varsayılıyor. Numune örneklerinin bu mevzu hakkında da pahalı bilgiler vermesi bekleniyor. Öte yandan Çin’in Ay planları Chang’e 6 ile bitmiyor. Ülke sırasıyla 2026 ve 2028 yıllarında Chang’e 7 ve Chang’e 8’i fırlatmayı planlıyor. Çin’in son hedefi Ay’ın su açısından varlıklı güney kutbuna yakın bir yerde bir üs kurmak.