Yapay zeka ilaç üretecek
Belki Eli Lilly and Company adlı şirketi duymamış olabilirsiniz fakat bu şirket, çocuk felci aşısı ve insülini kitlesel olarak üreten birinci şirket olma özelliğine sahip. Birebir vakitte dün Fortune 500 listesinde 123. sırada yer alıyor. Bu şirketin kaynakları inanılmaz olsa da artık ilaç araştırmalarına üretken yapay zekayı entegre etmeye çalışıyor.
Şirketin baş bilgi süreç ve dijital sorumlusu Diogo Rau, milyonlarca molekül ortasında arama yapmak için üretken yapay zeka kullanıyor. Sistem, 5 dakika içinde insanların bir yılda sentezleyebileceğinden daha çok molekül üretebiliyor. Elbette her üretilen dizaynın gerçek dünyada işe yarayıp yaramayacağını bilmenin bir yolu yok lakin şirketin yöneticileri de tam olarak bunu bilmek istiyor.
Rau, bunun için AI tarafından tasarlanan ve güçlü ilaç adayları üzere görünen dizaynları şirketin bilim beşerlerine sundu. Yöneticiler ve Rau’nun kendisi de dahil olmak üzere bilim insanlarının yapay zeka sonuçlarını göz gerisi etmesi bekleniyordu. Lakin durum hiç de bu türlü olmadı. Rao yaptığı açıklamada bilim insanlarının “Bu enteresan; bir molekülü bu halde tasarlamayı düşünmemiştik” dediklerini söyledi.
Sağlık hizmetleri yöneticilerine nazaran yakın gelecekte büsbütün yapay zeka tarafından üretilen ilaçları görmeye başlayacağız. Üretken yapay zekanın yalnızca ilaç sanayisini değil, birebir vakitte bilimi yapma biçimimizi de değiştireceği belirtiliyor.
İlaç keşifleri eskisi üzere olmayacak
Esasında bu gidişat birinci olarak 2021 yılında, ChatGPT öncesinde, netleşti. Nvidia’da sıhhat hizmetlerinden sorumlu lider yardımcısı Kimberly Powell’a nazaran Google’ın DeepMind yapay zeka ünitesinin geliştirdiği AlphaFold ile süreç başladı. AlphaFold, protein yapısına ait iddialar gerçekleştiriyordu. Hasebiyle laç geliştirme ve dizaynının merkezinde yer alan amino asit diziliminden protein yapısına geçilebileceğine dair bir yol açılmıştı.
Değişim içindeki ilaç sanayisi yakın gelecekte çok farklı bir noktaya erişebilir. Milyonlarca hücreyi 3 boyutlu olarak tarayan, yapılan tüm araştırmaları bilen, kendi kendini denetleyebilen ve öğrenebilen bir yapay zekayı hayal edin. Bu yapay zeka, muhteşem bilgisayarlar ile eşleştirildiğinde olağanda tasarımı yıllarca süren bir ilacı size dakikalar içinde verebilir. Bunu tıpkı ChatGPT üzere düşünebilirsiniz.
İlaç keşfi, biyolojik davranıştaki etkileşimlere ve değişikliklere tanıklık etme süreci olarak söz ediliyor. Ve bu sürecin artık bilgisayar modellerinde temsil edilebileceği belirtiliyor. Bu, son yüzyılda ilaç keşfine hakim olan klasik sistemden radikal bir kopuş manasına geliyor.
Nvidia, Generative AI Microservices ismi altında araştırmacıların trilyonlarca ilaç bileşiğini taramasına ve protein yapılarını kestirim etmesine imkan tanımaya başladı. Hesaplamalı yazılım tasarım şirketi Cadence, Nvidia AI‘yı, araştırmacıların yüz milyarlarca bileşik içeren data kütüphaneleri oluşturmasına, aramasına ve modellemesine imkan tanıyan bir moleküler tasarım platformuna entegre ediyor. Ayrıyeten DeepMind’ın AlphaFold-2’si protein modeliyle ilgili araştırma kabiliyetleri de sunuyor.
Powell, bir biyoloğun AlphaFold’u kullanmasının sıkıntı olduğunu lakin Nvidia olarak onu basitleştirdiklerini söylüyor. Mevcut durumda web sayfasına gidip bir amino asit dizisi girmek kâfi oluyor. Şayet bu, laboratuvarda bir aletle yapılacak olsaydı bunun maliyeti 5 milyon doları aşacak, süreç ise bir yılı bulacaktı. Artık ise sonucu almak neredeyse anlık oluyor. Gelişimler muazzam olsa da uzmanlar ve araştırmacılar halen yolun başında olduklarının altını çiziyorlar. Bu, yapay zeka modellerinin kapasitesiyle ilgili bir durum. Bu modeller birkaç trilyon parametre büyüğünde fakat yalnızca bir genom bile 3 milyar harf uzunluğunda. Yani süreç devam edecek, modeller yeni bilgilerle eğitilerek büyütülmeye devam edilecek. Son olarak unutmayın, yapay zeka modelleri üstel olarak büyüyor, yolun başında olsak da süratli bir ilerleme görüleceğine dair kapılar açık bırakılıyor.
