Bir nötron yıldızının beklenmedik bir şekilde hayata döndüğü tespit edildi

Güneş’ten milyarlarca kat daha güçlü muazzam manyetik alanlara sahip bir çeşit nötron yıldızları olan magnetarlar, kozmosun en gizemli ve korkutucu objelerinden birisi olarak kabul ediliyor. Süpernova patlamalarından geriye kalan bu ağır yıldızlar, inanılmaz derecede yüksek güçlü X ve gama ışınları yayarak gökbilimcileri şaşırtmaya devam ediyor. Yaklaşık 10.000 yıl içinde manyetik alanları zayıflayan magnetarlar, olağan nötron yıldızlarına dönüşerek ömürlerini sürdürürler. Lakin bilim insanları, kainattaki en güçlü manyetik alanlardan birine sahip ölmüş bir nötron yıldızının beklenmedik bir halde hayata döndüğünü tespit etti.

Daha evvel tespit edilememiş bir olay

Araştırma grubu CSIRO Parkes radyo teleskobu Murriyang‘ı kullanarak bu egzotik gök cismi olayını tespit etti. Takım, yaklaşık 8.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Dünya’ya bilinen en yakın magnetar olan XTE J1810-197’nin garip radyo sinyalleri yaydığını ve bu magnetarın vefattan döndüğünü keşfetti.

Her şeyden evvel bu tespit bile büyük bir olay. Çünkü birden fazla magnetarın muhakkak bir istikamete yönelmiş ışık yaydığı biliniyor. Fakat araştırmanın konusu olan magnetarın ışığının dairesel polarize olduğu ve uzayda hareket ederken spiral çizdiği belirtiliyor. Bunun yalnızca beklenmedik değil, birebir vakitte eşi gibisi görülmemiş bir durum olduğu aktarılıyor.

Bilmeyenler için magnetarlar, tüm nötron yıldızları gibi büyük yıldızların vefatından meydana geliyor. Bu dev yıldızlar, kendi yerçekimlerinin içe gerçek çökmesini önleyen enerjiyi üretmek için çekirdeklerindeki nükleer füzyonu kullanıyorlar. Lakin füzyonun yakıtı (özellikle hidrojenin helyuma dönüşümü) tükendiğinde, yani güç kaynağı yok olduğunda, yıldızın yerçekimi baskın çıkar ve kendi üzerine çökmesine neden olur. Bu çöküş, bir süpernova patlamasını tetikler ve geride magnetarlar da dahil olmak üzere nötron yıldızı gibi çok ağır bir cisim bırakır.

Güneş’ten 1 katrilyon kat daha güçlü

Magnetarların ve nötron yıldızlarının çapları tipik olarak 10 ila 20 kilometre ortasında olduğu biliniyor. Bu, Dünya’nın çapından (yaklaşık 12.742 km) yaklaşık 1.000 ila 2.000 kat daha küçük oldukları manasına geliyor. Lakin magnetarların yoğunlukları o kadar fazladır ki, bir çay kaşığı magnetar unsuru gezegenimize getirilse yaklaşık 100 milyon ton yükünde olur. Devasa yıldızlar çöküp magnatar ve sonrasında nötron yıldızları olduklarında tıpkı vakitte inanılmaz bir süratte (saniyede 700 kez) da dönmeye başlarlar. Bununla birlikte bu ağır cisimler inanılmaz ölçüde manyetik alan gücü de yaratabiliyorlar. Bu manyetik alanın gücü Güneş’in manyetik alanından bir katrilyon (1 ve akabinde 15 sıfır) kat daha güçlü olabilir.

Araştırmacılar net bir açıklama yapmakta zorlanıyor

Araştırma takımının müşahedesi büsbütün beklenmedik olsa da, takımın bu magnetarın neden bu kadar olağandışı emisyonlar ürettiğine dair bir fikri var. Araştırmacılara nazaran magnetarın manyetik kutbunun üzerinde çok yüksek sıcaklıklara sahip bir plazma yer alıyor. Bu plazmanın polarize edici bir filtre üzere davrandığı düşünülüyor lakin bunun nasıl olduğu büyük bir soru işareti. Araştırmacılar, Murriyang ile XTE J1810-197’nin devam eden müşahedelerinin, plazma dinamikleri, X-ışınları, gama ışını patlamaları ve potansiyel olarak süratli radyo patlamaları üzere magnetarla ilgili bir dizi çok, güçlü ve olağandışı fenomen hakkında bilgi sağlamaya yardımcı olacağını umuyorlar.